بررسی تطبیقی معرفت‌شناسی و زیبایی‌شناسی نظام آموزش‌وپرورش دوره ابتدایی در کشورهای ایران و ژاپن

چکیده

پژوهش درباره نظام‌های آموزشی کشورهای مختلف به طراحی برنامه‌هایی جهت بهبود کیفیت نظام‌های آموزشی از جمله نظام آموزش‌وپرورش کمک می‌کند. در نتیجه، این پژوهش با هدف بررسی تطبیقی معرفت‌شناسی و زیبایی‌شناسی نظام آموزش‌وپرورش دوره ابتدایی در کشورهای ایران و ژاپن انجام شد. مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی از نوع کیفی بود. جامعه پژوهش همه اسناد و متون چاپی و اینترنتی مرتبط با نظام آموزش‌وپرورش دوره ابتدایی کشورهای ایران و ژاپن و اساتید گروه‌های فلسفه آموزش‌وپرورش و برنامه‌درسی دانشگاه‌های آزاد اسلامی ایران و ژاپن بودند که همه اسناد و متون با روش نمونه‌گیری تمام‌شماری و 15 نفر از اساتید (10 ایرانی و 5 ژاپنی) طبق اصل اشباع نظری با روش نمونه‌گیری هدفمند به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل فیش‌بردازی از اسناد و متون و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با اساتید بود که روایی آنها با روش مثلث‌سازی تایید و پایایی آنها با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 81/0 به‌دست آمد. در این پژوهش، برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوا در نرم‌افزار Atlas-ti استفاده شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که نظام آموزش‌وپرورش دوره ابتدایی در کشورهای ایران و ژاپن از نظر معرفت‌شناسی و زیبایی‌شناسی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی وجود دارد. برای نمونه، در بخش معرفت‌شناسی در کشور ایران بر چگونگی پیدایش معرفت در انسان و اقسام آن، کیفیت ارتباط فراگیر با محیط پیرامون، انتخاب روش‌های تدریس و چگونگی کاربست و پیامدهای آن، استفاده از پرسش‌های روش‌شناختی و ایجاد تعامل سازنده بین فراگیر، معلم و برنامه‌درسی و در کشور ژاپن بر یادگیرنده و محصول یادگیری بودن فراگیر، انتخاب روش‌های تدریس سقراطی و اکتشافی و استفاده از مهارت‌های عملی تفکر، جداسازی دلایل و شواهد از تبلیغات، اطلاعات از خیالبافی و حقایق از افسانه‌ها تاکید می‌شود. همچنین، در بخش زیبایی‌شناسی در کشور ایران بر استفاده از زیبایی‌شناسی برای ارتقای کیفیت، تربیت و شکوفایی استعدادهای دانش‌آموزان، بهره‌گیری از تربیت زیبایی‌شناسانه، آشنایی دانش‌آموزان با زیبایی‌شناسی از طریق رسوم خانوادگی مانند شعر، قصه و آهنگ و فراهم‌کردن شرایط برای رشد متعادل فردی و اجتماعی همه استعدادها و در کشور ژاپن بر آرمان‌های زیبایی‌شناسی فرهنگ خود ضمن پذیرش آرمان‌های زیبایی‌شناسی نوین کشورهای غربی و متأثربودن از نظام هنری کشور چین، داشتن معنویت شرقی و جداسازی از ماتریالیسم غربی، نزدیکی زیبایی‌شناسی با ارزش‌های دینی و توجه به آموزش و یادگیری از طریق هنر تاکید می‌شود. نظام آموزشی اثربخش، نظامی است که با اهداف نهایی و نیازهای واقعی جامعه فعلی و آتی هماهنگ باشد. بنابراین، ضروری است که نظام آموزش‌وپرورش دوره ابتدایی کشور ایران تغییرهایی در راستای توجه بیشتر به اهداف نهایی و نیازهای واقعی جامعه آتی داشته باشد.