مدل‌سازی مدرسه آینده با تأکید بر نقش هوش مصنوعی در آموزش ابتدایی (مورد مطالعه: مدارس ابتدایی استان گلستان)

چکیده

مدارس آینده با بهره‌گیری از قابلیت‌های هوش مصنوعی، رویکردهای نوینی را در فرآیند یاددهی-یادگیری، ارزیابی دانش‌آموزان و مدیریت آموزشی تجربه خواهند کرد. هدف این پژوهش، طراحی مدل مدرسه آینده بوده که در آن هوش مصنوعی به‌عنوان یک عامل کلیدی در بهبود فرآیندهای یادگیری و مدیریت مدارس ابتدایی نقش‌آفرینی می‌کند. روش تحقیق آمیخته بوده، جامعه آماری در بخش طراحی، اساتید رشته مهندسی کامپیوتر - هوش مصنوعی، IT، مهندسی مدیریت فناوری اطلاعات و مدیریت آموزشی در مراکز آموزش عالی، مدیران عالی و ارشد بخش انفورماتیک در نظام آموزش و پرورش و صاحبنظران و کارشناسان مبحث «مدرسه آینده » و  «هوش مصنوعی در آموزش»، در بخش اعتباریابی، اساتید مهندسی مدیریت فناوری اطلاعات و مدیریت آموزشی در مراکز آموزش عالی استان گلستان و مدیران عالی اداره کل آموزش و پرورش این استان و در بخش کمی کلیه معلمان مدارس ابتدایی دخترانه، پسرانه و مختلط استان گلستان در سال تحصیلی 1402-1403 به تعداد 5919 معلم رسمی و پیمانی بودند. در بخش کیفی با روش نمونه­گیری گلوله برفی تعداد 18 خبره، در بخش اعتباریابی با روش نمونه­گیری هدفمند، 20 خبره و در بخش کمّی با روش تصادفی خوشه­ای و با فرمول کوکران 361 نفر، انتخاب شد. برای تحلیل داده­ها، در بخش کیفی از روش داده بنیاد با کدگذاری باز، محوری و انتخابی با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته، در بخش اعتباریابی از روش دلفی در طی سه مرحله با ابزار چک لیست خبره سنجی و در نرم افزار SPSS و در بخش کمی از طریق مدل‌سازی معادلات ساختاری با پرسش‌نامه 100 گویه­ای در نرم افزار Smart PLS، استفاده گردید. طبق نتایج بخش کیفی و اعتباریابی، مدل پارادایمی دارای 12 طبقه اصلی و 24 مقوله فرعی بشرح شرایط علی (آمادگی فرهنگی پذیرش هوش مصنوعی، زیرساخت‌های هوش مصنوعی، تعامل خانواده محور با هوش مصنوعی، مشارکت درون نهادی با هوش مصنوعی، یادگیری فعال مبتنی بر هوش مصنوعی و یادگیری اثربخش مبتنی بر هوش مصنوعی)، شرایط زمینه­ای (تقویت شبکه‌های مجازی با هوش مصنوعی، مراودات اجتماعی مبتنی بر هوش مصنوعی، رفتار شهروندی در خصوص هوش مصنوعی، سیاستهای یاددهی – یادگیری مبتنی بر هوش مصنوعی و آموزش فرهنگی با محوریت هوش مصنوعی)، شرایط مداخله­ای (کشمکش‌های نهادی در خصوص هوش مصنوعی، چالش­های فنی در خصوص هوش مصنوعی، مدیریت و نظارت در هوشمندسازی و وابستگی منابع در خصوص هوش مصنوعی)، راهبرد (سهولت دسترسی به هوش مصنوعی، ارزیابی مبتنی بر هوش مصنوعی، استقرار گام به گام هوش مصنوعی، یادگیری خلاقانه با هوش مصنوعی و تغییرات محتوایی و فرایندی با محوریت هوش مصنوعی) و پیامد (بهبود سرعت و کیفیت آموزش با استفاده از هوش مصنوعی، عدالت آموزشی با استفاده از هوش مصنوعی، انگیزش تحصیلی با کاربرد هوش مصنوعی و ارتقاء خلاقیت و نوآوری با کاربرد هوش مصنوعی) و 100 شاخص است. نتایج بخش کمّی نشان داد که تمامی ابعاد و مؤلفه­های مدل پژوهش، مورد تأیید واقع شدند.